ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා

ස්පාඤ්ඤ උණ, 1918 උණ වසංගතය ලෙසද හැඳින්වේ, එය එච් 1 එන් 1 ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා ඒ වෛරසය නිසා ඇති වූ අසාමාන්‍ය ලෙස මාරාන්තික ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා වසංගතයකි. 1918 පෙබරවාරි සිට 1920 අප්රේල් දක්වා පැවතුනි. “ස්පාඤ්ඤ උණ යන යෙදුම භාවිතා කරනු ලැබුවේ පළමුවන ලෝක සංග්‍රාමයට (1914– 1918). වෙනත් රටවල් චිත්ත ධෛර්යය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ප්‍රවෘත්ති යටපත් කළහ.

බොහෝ ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා රෝගයෙන් තරුණ හා මහලු අයව අසමාන ලෙස මරා දමනු ලැබේ. 1918 ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා වසංගතයේ ඉහළ මරණ අනුපාතය පිළිබඳව  විද්‍යාඥයන්පැහැදිලි කිරීම් කිහිපයක් ඉදිරිපත් කරයි. සමහර විශ්ලේෂණයන් මගින් වෛරසය විශේෂයෙන් මාරාන්තික බව පෙන්වා දී ඇත්තේ එය සයිටොකීන් කුණාටුවක් අවුලුවන නිසා තරුණ වැඩිහිටියන්ගේ ශක්තිමත් ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය විනාශ කරන බැවිනි. මීට හාත්පසින්ම වෙනස්ව, වසංගත කාල පරිච්ඡේදයේ සිට 2007 දී වෛද්‍ය සඟරා විශ්ලේෂණය කිරීමෙන් වෛරස් ආසාදනය කලින් ඇති වූ ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා වික්‍රියා වලට වඩා ආක්‍රමණශීලී නොවන බව සොයා ගන්නා ලදී. ඒ වෙනුවට, මන්දපෝෂණය, ජනාකීර්ණ වෛද්‍ය කඳවුරු සහ රෝහල් සහ දුර්වල සනීපාරක්ෂාව යන සියල්ලම මෑත යුද්ධයෙන් උග්‍ර වූ බැක්ටීරියා සුපිරි විෂබීජ නාශක ප්‍රවර්ධනය කළේය. මෙම සුපිරි විෂබීජ නාශක මගින් ගොදුරු වූවන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් මිය ගියහ.

ස්පාඤ්ඤ උණ නොසලකා ලොව පුරා මිලියන 50 ක් පමණ ජීවිතක්ෂයට පත්විය. ගෝලීය වශයෙන්, මරණ සංඛ්‍යාව පළමු ලෝක සංග්‍රාමය ඉක්මවා ගොස් ඇති අතර එය මිලියන 17 ක් පමණ විය. එකල ලෝක ජනගහනයෙන් තුනෙන් එකක් පමණ අනුක්‍රමික තරංග හතරකින් මිලියන 500 ක් පමණ මිනිසුන්ට ආසාදනය විය. දකුණු ආසියාවේ මිලියන 20 කට වැඩි පිරිසක් මෙයින් මිය ගියහ. ව්යාධිජනක ජාතික දේශසීමා, සමාජ පංතිය, ආර්ථික තත්වය සහ වයස පවා නොසලකා හරියි. ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා සාමාන්‍යයෙන් ඉතා තරුණ හෝ වැඩිහිටි පුද්ගලයින් තුළ මාරාන්තික වන අතර, 1918 ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා වසංගතය වයස අවුරුදු 20 ත් 40 ත් අතර පිරිමින් අතර අසාමාන්‍ය ලෙස මාරාන්තික විය. 1918-19 උණ කාන්තාවන්ට තදින්ම බලපෑවේය. ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා වසංගතයක් රටක සෞඛ්‍ය පද්ධතියේ සමස්ත ක්‍රියාකාරිත්වයට සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කරයි, මන්ද එය සම්පත් හා සෞඛ්‍ය සේවකයින් කෙරෙහි දැඩි ලෙස බලපානු ඇත. වසංගත මගින් පාසල, වැඩ සහ වෙනත් මහජන රැස්වීම් වැනි ආර්ථික හා සමාජ ක්‍රියාකාරකම් බිද වැටිණ.

Source: https://en.wikipedia.org

COVID-19 සම්බන්ධයෙන් සතුටට පත්වූ පරිදි ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා පිටරටින් ශ්‍රී ලංකාවට පැමිණියේය. 1918-19 1 වන ලෝක සංග්‍රාමයේදී සොල්දාදුවන් යුරෝපීය යුධ පිටියේ සිට ඉන්දියාවට සහ එක්සත් ජනපදයට ආපසු යමින් සිටියදී එය ඔවුන්ගේ මව් රටවලට ගෙන එන ලදී. බටහිර, ඉන්දියාව සහ ශ්‍රී ලංකාව අතර සංචාරක හා වෙළඳාම එවකට කොළඹ සහ තලෙයිමානර් යන වැදගත් මුහුදු වරායන් හරහා ශ්‍රී ලංකාවට ගෙන එන ලදී. COVID-19 සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, ගුවන් යානා  සංචාරකයින්, ව්‍යාපාරික සංචාරකයින් සහ සංක්‍රමණික කම්කරුවන් කොළඹ ගුවන් තොටුපළ හරහා ඇතුළු වීමයි.

ස්පාඤ්ඤ  උණ හෝ ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා රෝගයෙන් පීඩා විඳීමේ අත්දැකීම ශ්‍රී ලංකාවට ලැබී ඇති අතර 1992 දී සී. එම්. ලන්ඩන් ආර්ථික විද්‍යා පාසලේ ජනගහන අධ්‍යයන දෙපාර්තමේන්තුවේ ලැන්ග්ෆර්ඩ් සහ පී. ස්ටෝරි (පිටුව 3) අතීතයේ දුක්ඛිත කතාව පවසයි.

ලේඛණ වලින් උපුටා ගත් කරුණු කිහිපයක් මෙන්න: වෙනත් තැනක මෙන්, මෘදු පළමු රැල්ලක්ද, පසුව දරුණු දෙවන තරංගයක් ද මාරාන්තික නියුමෝන සංකූලතා මගින් සංලක්ෂිත විය. ජනගහනයෙන් සියයට 1.1 ක් පමණ සශ්‍රීකත්වය පහත වැටුණි. වයස අවුරුදු 20-40 අතර සහ විශේෂයෙන් වයස අවුරුදු 25-35 අතර අය අතර මරණ අනුපාතය සංකේන්ද්‍රණය වී ඇති බව පෙනේ. සමහර අවස්ථාවල තුන්වන රැල්ලක් ද විය.

පළමු රැල්ල 1918 වසන්ත-ගිම්හානයේදී වූ අතර පෙනෙන හැටියට තරමක් මෘදු විය. දෙවැන්න 1918 සරත්-ශීත in තුවේ දී ය. මෙය නියුමෝනීය සංකූලතා හා මරණයට මඟ පෑදීමේ භයානක ප්‍රවණතාවක් පෙන්නුම් කරයි. උණ වැළඳුණු අයගෙන් 20% ක් පමණ නියුමෝන සංකූලතා ඇති වූ අතර ඉන් 20% ක්ම මිය ගියහ. තෙවන රැල්ල (එකක් තිබූ තැන) 1919 මුල් භාගයේදී පැමිණියේය. එය බරපතල නමුත් එහි සමස්ත බලපෑම ඊට වඩා බෙහෙවින් අඩු විය.

එක්සත් ජනපද වත්මන් තත්වය

COVID-19 සිද්ධි මෙන්, එක්සත් ජනපදයට උණ වසංගතයේ විශාල කොටසක් තිබුණි. වර්තමාන නඩුවේදී, කිරීටක වෛරසය චීනයේ සිය ගමන ආරම්භ කළද, එය එක්සත් ජනපදයට ගිය විට එය වසංගතයක් බවට පත්විය. සියවසකට පෙර, ලැන්ග්ෆර්ඩ් සහ ස්ටෝරි පවසන පරිදි, උණ එක්සත් ජනපදයේ 1918 මාර්තු මාසයේදී ආරම්භ වූ අතර ඉදිරි මාස හතර තුළ ලොව පුරා ව්‍යාප්ත විය.

එය ජුනි සහ ජූලි මාසවලදී බ්‍රිතාන්‍යයට පහර දුන් අතර 1918 ජුනි මාසයේදී බොම්බායට ළඟා වූ අතර ඉන් පසුව කොළඹ සහ තලෙයිමන්නාර් වෙත පැමිණියේය. එකල තලෙයිමාන්නර් කොළඹට පමණක් දෙවැනි වූයේ වරාය භාවිතා කරන යාත්‍රා සංඛ්‍යාව සහ ඔවුන්ගේ කාර්ය මණ්ඩලයේ ප්‍රමාණය අනුව ය. 1918 දී තමිල්නාඩුවේ මණ්ඩප නිරෝධායන කඳවුර හරහා 200,000 ක් පමණ ශ්‍රී ලංකාවට හෝ ඉන් පිටතට ගමන් කළහ.

1918-19 දී ශ්‍රී ලංකාවේ ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා රෝගයෙන් මියගිය සංඛ්‍යාව 19,102 ක් වන අතර ඉන් 18,887 ක් 1918 අවසාන කාර්තුවේදී වාර්තා විය. උණ වැළඳුණු පළමු පුද්ගලයා කොළඹ තටාක කම්කරුවන් ය. නමුත් 1918 සැප්තැම්බර් සහ ඔක්තෝබර් වන විට දිවයිනේ සෑම පළාතකටම හා දිස්ත්‍රික්කයකටම පාහේ බලපෑම් එල්ල විය.

මෙම රෝගයේ කැපී පෙනෙන ලක්ෂණයක් වූයේ නියුමෝනියාව වේගයෙන් ආරම්භ වීමයි. එය පෙනහළු ප්‍රදාහයක් වන අතර එය බැක්ටීරියා හෝ වෛරස් ආසාදනයකින් ඇති වන අතර එමඟින් වාතය සැරව පිරී ඇති අතර become න බවට පත්වේ. මරණ බොහෝ දුරට සිදු වූයේ බ්‍රොන්චෝ-නියුමෝනියාව හේතුවෙනි.

මැලේරියාව සංකීර්ණ කාරණා

At the end of November 2018, influenza abated, but malaria surfaced in a big way. The latter made the people so weak that when attacked by flu they succumbed to it. Many cases of malaria were complicated by a pneumonic sequel probably due to influenza, local health officials reported.

Districts in the Dry Zone (such as Anuradhapra) suffered more than those in the Wet Zone. According to the authors, the Dry Zone suffered more because it was generally less healthy, less developed and less well provided with health and sanitary facilities than the Wet Zone. And the Dry Zone was also much more prone to malaria than the Wet Zone. Malaria combined with flu proved to be deadly cocktail.

In the South, the plantation sector suffered a lot because of the congested living conditions, the unhealthy environment in the “Line Rooms” where the tea workers lived, and the poor health of the estate workers who were poor laborers from impoverished South India.

ජනවාර්ගික වෙනස්කම්

1911 ශ්‍රී ලංකා සංගණනයට අනුව ජනගහනයෙන් 66% ක් සිංහලයන්, 13% ක් ලංකාවේ ද්‍රවිඩයන්, 13% ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති ද්‍රවිඩයන් සහ 6% ක් සිලෝන් මුවර්ස් ය.

කෙටිකාලීනව හා නරකම මාසවලදී ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති දෙමළ ජනයා වසංගතයේ බර දරා සිටියහ. මුස්ලිම්වරු ඊළඟට සිටි අතර සිංහලයන් තෙවන ස්ථානයට පත්විය. සිංහලයන්ගේ මෙම ස්ථාවරය ඔවුන්ගේ ජනාවාස වඩාත් විසිරී ඇති අතර අනෙක් ප්‍රජාවන් සමීපයේ ජීවත් වීමට නැඹුරු වී ඇති බව පිළිබිඹු වන්නට ඇත.

කෙසේ වෙතත්, මාස 15 ක කාලයක් තුළ රෝගාබාධවල ජනවාර්ගික වෙනස්කම් අතුරුදහන් වූ බව පර්යේෂකයෝ සඳහන් කළහ.

කාන්තාවන්

පිරිමින්ට වඩා කාන්තාවන් වැඩි මරණ සංඛ්‍යාවක් අත්විඳ ඇති බව දත්ත වලින් පැහැදිලි වේ. විය හැකි සාධකයක් වන්නේ ගර්භණීභාවය හා දරු ප්රසූතිය හා සම්බන්ධ අවදානමයි. 1918-19 දක්වා වූ සහ ඇතුළුව බොහෝ වසංගත වල, ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා හේතුවෙන් ගබ්සා කිරීම් සහ දරු උපත් පිළිබඳ වාර්තා විය.

1918-19 කාලයේදී ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා රෝගයෙන් පෙළෙන ගර්භනී කාන්තාවන් 1350 දෙනෙකුගේ මාලාවක් නිරීක්ෂණය කරන ලද අතර ගබ්සාව, දරු ප්‍රසූතිය හෝ නොමේරූ දරු ප්‍රසූතිය නියුමෝනියාව නොමැති අයගෙන් 26% ක් සහ නියුමෝනියාව වැළඳී ඇති අයගෙන් 52% ක් අතර ඇති බව සොයා ගන්නා ලදී.

නමුත් කතුවරුන් පවසන්නේ 1918-1919 වසංගතය තුළ කාන්තාවන් අත්විඳින ඉහළ මරණ අනුපාතය ගර්භණීභාවය හා සම්බන්ධ සාධක මගින් මුළුමනින්ම පැහැදිලි කළ නොහැකි බවයි. ඇත්ත පිළිතුර නම්, පොදුවේ ගත් කල, ශ්‍රී ලංකාවේ, මරණ අනුපාතය පිරිමින්ට වඩා කාන්තාවන්ට වඩා වැඩි බව ඔවුහු පෙන්වා දුන්හ. ‘සාමාන්‍ය’ අනුපාත මත පදනම්ව, 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී, ශ්‍රී ලංකාවේ උපතේදී ජීවිතයේ මධ්‍යන්‍ය අපේක්ෂාව පිරිමින් සඳහා අවුරුදු 32.7 ක් සහ කාන්තාවන් සඳහා අවුරුදු 30.2 ක් විය.

ළදරු අවධියේදී සහ වයස අවුරුදු 45-54 අතර හැර සෑම වයස් කාණ්ඩයකම පිරිමින්ට වඩා මරණ අනුපාතය කාන්තාවන් සඳහා ඉහළ අගයක් ගනී. ඉන්දියානු සම්භවය දෙමළ කාන්තාවන් 1918-1919 වසංගතයේ පිරිමින්ට වඩා අධික ලෙස මරණවලට ගොදුරු විය. මන්දයත් ඔවුන් දැනටමත් පිරිමින්ට වඩා තරමක් නරක සෞඛ්‍ය තත්වයක සිටි බැවිනි.

ආහාර හිඟය

කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනයට වසංගතයේ බලපෑම සහ 1918-19 වසංගතයේ මරණ සඳහා ආහාර ලබා ගැනීමේ වැදගත්කම නොසලකා හැරිය නොහැකි බව ලැන්ග්ෆර්ඩ් සහ ස්ටෝරි පැවසීය.

ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා වසංගතය ශ්‍රී ලංකාවේ කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනයට බාධා කළ බවට සැකයක් නැත. අඩු දේශීය නිෂ්පාදනය සහ ආහාර ද්‍රව්‍ය අපනයනය කිරීම පිළිබඳ ඉන්දියානු තහනම (ඉන්දියාව ද වසංගතයෙන් පීඩා වින්දා) අවම වශයෙන් අර්ධ වශයෙන් ආහාර හිඟය සහ එහි ප්‍රතිපලයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාවේ පෝෂණ හිඟය හා මරණ අනුපාතය පිළිබඳව දොස් පැවරිය යුතු බව කතුවරුන් ප්‍රකාශ කළහ.

Reference